แนะนำ

โปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช

ปัจจุบัน ประเทศไทยต้องนำเข้าปุ๋ยเคมีจากต่างประเทศเกือบทั้งหมด ทำให้ปุ๋ยเคมีมีราคาแพงมาก เกษตรกรที่ใช้ปุ๋ยเคมีจึงได้รับความเดือดร้อน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เห็นความสำคัญและความเดือดร้อนของพี่น้องเกษตรกร จึงได้เร่งดำเนินการ และได้มอบหมายให้ กรมพัฒนาที่ดิน กรมการข้าว กรมวิชาการเกษตร และ กรมส่งเสริมการเกษตร ร่วมมือเร่งพัฒนาการจัดทำโปรแกรม การให้คำแนะนำการใช้ปุ๋ยเคมีอย่างมีประสิทธิภาพ สำหรับพืช 6 ชนิด คือ ข้าว ข้าวโพด อ้อย มันสำปะหลัง ปาล์มน้ำมัน และยางพารา

ด้วย กรมพัฒนาที่ดิน ได้ทำการสำรวจดินทั่วประเทศแล้ว ทราบว่าดินแต่ละพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์มากน้อยเท่าไร ธาตุอาหารในดินที่เป็นประโยชน์ต่อพืช เช่น ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโปแตสเซี่ยม มีอยู่ในดินปริมาณเท่าใด เพียงพอสำหรับการเจริญเติบโตของพืชหรือไม่สำหรับ กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว และกรมส่งเสริมการเกษตร ได้มีการศึกษา ทดลอง และส่งเสริม ว่าพืชแต่ละชนิดในท้องที่ต่างๆ นั้น มีความต้องการธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อพืชเท่าไร หากนำดินและพืชมาจับคู่กันก็จะทำให้ทราบว่าต้องใส่ปุ๋ยธาตุอาหารพืชเพิ่มขึ้นอีกเท่าใด จึงจะเพียงพอต่อการเจริญเติบโตของพืชชนิดนั้นๆ ซึ่งเป็นการใช้ปุ๋ยอย่างมีประสิทธิภาพตามค่าวิเคราะห์ดินและความต้องการของพืช

โปรแกรม ที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พัฒนาขึ้น มี 2 โปรแกรม คือ

1.) โปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช

2.) โปรแกรมคำแนะนำการจัดการดินและปุ๋ยรายแปลง

โปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช เป็นคำแนะนำเบื้องต้น สำหรับการเลือกใช้ปุ๋ยเคมีให้มีประสิทธิภาพตามค่าวิเคราะห์ดิน โดยวินิจฉัย จากข้อมูลผลการวิเคราะห์ดินที่เคยมีการสำรวจวิเคราะห์มาก่อนแล้ว เป็นประโยชน์ สำหรับเกษตรกรที่ยังไม่มีการวิเคราะห์ดินในแปลงของตนเอง การดำเนินงานพัฒนาโปรแกรม เริ่มตั้งแต่เดือนมีนาคม 2551 และปรับปรุงเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน คือ รุ่น (version) 1.2 โปรแกรมนี้ใช้เรียกดูข้อมูลแผนที่ดิน และแผนที่ภูมิประเทศของตำบลต่างๆ ในประเทศไทยได้ และให้ความรู้ด้านลักษณะดินที่พบในตำบลนั้น พร้อมทั้งคำแนะนำการใช้ปุ๋ยเคมี ตามผลวิเคราะห์ธาตุอาหารในดิน สำหรับพืช ข้าวไวต่อช่วงแสง ข้าวไม่ไวต่อช่วงแสง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มันสำปะหลัง อ้อยปลูก อ้อยตอ ปาล์มน้ำมัน และยางพารา

ส่วนโปรแกรมคำแนะนำการจัดการดินและปุ๋ยรายแปลง เป็นคำแนะนำสำหรับการเลือกใช้ปุ๋ยเคมีอย่างมีประสิทธิภาพตามค่าวิเคราะห์ดิน โดยสามารถป้อนข้อมูลผลการวิเคราะห์ดินที่ตรวจวัดได้จาก เครื่องมือวิเคราะห์ดินขนาดเล็ก (Test Kit) หรือ ผลการวิเคราะห์ดินจากห้องปฏิบัติการ ของหน่วยราชการต่างๆ เหมาะสมสำหรับเกษตรกร ที่สามารถวิเคราะห์ดินในแปลงของตนเองได้

ถ้าเกษตรกร จะนำโปรแกรมทั้ง 2 นี้ ไปใช้ประกอบการพิจารณาเลือกใช้ปุ๋ย จะช่วยให้มี การใช้ปุ๋ยได้ถูกต้องเหมาะสมกับดินและความต้องการของพืช เป็นการลดต้นทุนการใช้ปุ๋ย และการใช้ปุ๋ยเคมีมีประสิทธิภาพคุ้มกับค่าใช้จ่ายที่เสียไป ทั้งสองโปรแกรมดังกล่าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้พัฒนาขึ้นเป็น แผ่นซีดี ใช้ได้กับคอมพิวเตอร์ที่มีอยู่ตามบ้าน และจะได้ แจกจ่าย ให้นำไปใช้ประโยชน์กันอย่างทั่วถึงทุกตำบล

ข้อมูลแผนที่ ในโปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช มีแผนที่ภูมิประเทศปรากฎเป็นฉากหลัง แสดงที่ตั้งและชื่อของหมู่บ้าน เส้นถนน แม่น้ำ ลำคลอง ที่ตั้งและชื่อวัด ที่ตั้งและชื่อโรงเรียน ฯลฯ ซึ่งเป็นประโยชน์ในการ หาตำแหน่งแปลงเกษตรกร ได้ง่ายและสะดวก

บนแผนที่ภูมิประเทศมี เส้นขอบเขตดินสีแดง และมี ตัวเลขสีแดง บอก หมายเลขกลุ่มชุดดิน กำกับอยู่ทุกขอบเขตดิน เช่น 4 หรือ 21 หรือ 35 หรือ 45 เป็นต้น ซึ่งเมื่อใช้คำสั่งพิมพ์ (print) จะได้แผนที่พิมพ์ออกมาในมาตราส่วน 1:40,000 (หนึ่งต่อสี่หมื่น หมายความว่า ความยาว 1 เซนติเมตรในแผนที่ เท่ากับ 400 เมตรในพื้นที่จริง)

เมื่อเกษตรกร สามารถหาตำแหน่งแปลงที่ดินของตนเองบนแผนที่ได้แล้ว ก็จะทราบว่าที่ดินของเกษตรกรเป็นกลุ่มชุดดินใด ลักษณะดินเป็นอย่างไร คำแนะนำการใช้ปุ๋ยใกล้เคียงหรือแตกต่างจากที่เกษตรกรใช้อยู่หรือไม่ ถ้ามีความแตกต่างเกษตรกรอาจเกิดความสงสัย ก็ขอให้ทดลองนำคำแนะนำที่ให้นี้ไปปฏิบัติดู หากได้ผลดีก็ขอให้ช่วยเผยแพร่กันต่อไป แต่หากไม่ได้ผลและอยากให้ปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น หรือมีข้อสงสัยประการใด ขอให้ปรึกษากับ สำนักงานพัฒนาที่ดิน สถานีพัฒนาที่ดิน หรือหน่วยงานของ กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว และกรมส่งเสริมการเกษตร ในจังหวัดของท่าน

ขั้นตอนการพัฒนา โปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช มีออกเผยแพร่รวมถึงรุ่นนี้ นับได้ 3 รุ่น (version) คือ

• รุ่น 1.0 คำแนะนำการใช้ปุ๋ยสำหรับข้าว : ออกเผยแพร่เป็นครั้งแรกในการประชุมสัมมนา "ทางรอดเกษตรไทย สู่ทางเลือกการผลิตและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ เพื่อลดการใช้ปุ๋ยเคมี" วันที่ 18 พฤษภาคม 2551 ณ โรงแรมมิราเคิล แกรนด์ คอนเวนชั่น ถนนวิภาวดี-รังสิต กรุงเทพฯ
• รุ่น 1.1 คำแนะนำการใช้ปุ๋ยสำหรับข้าว ข้าวโพด มันสำปะหลัง อ้อย : ออกเผยแพร่ในงานแถลงข่าว "นวัตกรรมของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โปรแกรมดินไทยและธาตุอาหารพืช และโปรแกรมการจัดการดินและปุ๋ยรายแปลง เพื่อการใช้ปุ๋ยอย่างมีประสิทธิภาพ" วันที่ 14 กรกฎาคม 2551 ณ ห้องประชุม 134-135 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ถนนราชดำเนิน กรุงเทพฯ
• รุ่น 1.2 คำแนะนำการใช้ปุ๋ยสำหรับข้าว ข้าวโพด มันสำปะหลัง อ้อย ปาล์มน้ำมัน ยางพารา : เริ่มเผยแพร่ในเดือนพฤศจิกายน 2551
  ปัจจุบันมีการพัฒนาถึงรุ่น 1.2 และจะพัฒนาต่อไป

มีการฝึกอบรม การใช้โปรแกรมให้แก่ ข้าราชการ และเกษตรกร แล้วคือ

• เจ้าหน้าที่ของกรมพัฒนาที่ดิน กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว และกรมส่งเสริมการเกษตร ณ ห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์และภูมิสารสนเทศ สำนักเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กรมพัฒนาที่ดิน ระหว่างวันที่ 25 มิถุนายน 2551 รวม 7 ครั้ง
• เจ้าหน้าที่ของสำนักงานปฏิรูปที่ดิน
• หมอดินอาสาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา วันที่ 8 สิงหาคม 2552 ณ โรงแรมกรุงศรีริเวอร์
• หมอดินอาสาจังหวัดนครปฐม วันที่ 22 สิงหาคม 2552 ณ โรงแรมริเวอร์
• หมอดินอาสาจังหวัดสุพรรณบุรี วันที่ 23 สิงหาคม 2552 ณ โรงแรมสองพันบุรี
• หมอดินอาสาจังหวัดอ่างทอง วันที่ 31 สิงหาคม 2552 ณ หอประชุมวัดอ่างทอง